Markery niedożywienia

Zakłócenia w jedzeniu - stany spowodowane zmianą spożycia pokarmu lub naruszeniem jego wykorzystania przez organizm, co prowadzi do zakłócenia czynności na poziomie komórkowym, komórkowym i narządowym. Zespół niedożywienia może rozwijać się z deficytem w organizmie dowolnego z niezbędnych składników odżywczych( białka, źródła energii, witaminy, makro- i mikroelementy).Jednak w praktyce klinicznej najczęściej obserwuje się niedożywienie białkowe lub białkowe. Z reguły, przy wyraźnym niedoborze białka i energii, obserwuje się oznaki niedoboru pewnych witamin, makro- i mikroelementów. Niewydolność żywienia z naruszeniem statusu troficznego we wszystkich jego odmianach( białko, energia, witaminy itp.) Obserwuje się u 20-50% pacjentów z profilem chirurgicznym i terapeutycznym [Kostyuchenko A.L.i inni, 1996;Luft VM, Khoroshilov IE, 1997;Khoroshilov IE, 2000].

Ocena żywienia jest obecnie obowiązkowym elementem opieki medycznej dla pacjentów hospitalizowanych w wiodących klinikach najbardziej rozwiniętych krajów świata. Wspólna Komisja ds. Akredytacji Organizacji Zdrowia( JCAHO) wymaga zgodności żywności z pacjentami o określonych standardach, które obejmują [Davies B. G. i wsp., 1999]:

■ ocena stanu odżywienia pacjenta;

■ rejestracja klinicznych objawów zaburzeń odżywiania;

■ Monitorowanie zmian stanu odżywienia i reakcji pacjenta na dokonane korekty.

Proces oceny wartości odżywczej obejmuje różne metody, które można warunkowo podzielić na 4 grupy:

■ metody oceny żywności;

■ antropometryczny( somatometryczny);

■ kliniczny;

■ laboratorium.

Te metody mogą być stosowane do oddzielnego oceniania wartości odżywczej, ale stanowią najbardziej odpowiednią kombinację tych metod.

Metody antropometryczne do szacowania wartości odżywczych są najbardziej dostępne i obejmują pomiar:

■ wzrost( długość ciała);

■ masa ciała;

■ Obwód brzucha, szyi, barku itp.;

■ grubość fałd skórno-tłuszczowych w standardowych punktach;

■ Obliczanie wskaźnika masy ciała [masa ciała( kg) do wzrostu( m), do kwadratu).

Metody antropometryczne mają ogromne zalety: są proste, nieszkodliwe, nieinwazyjne, można je przeprowadzić na łóżku pacjenta, nie wymagają drogiego sprzętu. Mają jednak swoje wady, które obejmują:

n małą czułość( nie pozwalają wykrywać krótkotrwałych naruszeń stanu troficznego i nie identyfikują konkretnych braków);

■ niezdolność do rozróżnienia zaburzeń spowodowanych niedoborem składników odżywczych od naruszeń spowodowanych brakiem równowagi między białkiem a spożyciem energii;

■ Niektóre stany pacjenta( obrzęk, otyłość, utrata elastyczności skóry, zaburzenia turgowe) nie pozwalają na dokładne pomiary.

Kliniczne metody oceny odżywiania obejmują anamnezę i badanie fizykalne w celu wykrycia objawów przedmiotowych i podmiotowych związanych z zaburzeniem stanu troficznego. W większości przypadków objawy te można wykryć tylko na postępującym etapie wyczerpania. Dlatego oceny kliniczne nie pozwalają na wykrycie zaburzeń odżywiania we wczesnych fazach klinicznych lub przedklinicznych.

W praktyce klinicznej coraz częściej preferowane są laboratoryjne metody oceny wartości odżywczych. Przy pierwotnych i wtórnych niedoborach żywieniowych magazyny tkanek stopniowo się wyczerpują, co powoduje obniżenie poziomu tych substancji lub ich metabolitów w niektórych środowiskach ciała, co można wykryć metodami laboratoryjnymi. Zastosowanie metod laboratoryjnych jest również korzystne ze strony ekonomicznej, ponieważ pozwala wykryć początkowe objawy niedoboru przed rozwojem zespołu klinicznego( stąd mniej środków zostanie wydanych na leczenie), a także wykryć niedobór określonych składników odżywczych.

Wszystkie testy laboratoryjne do oceny żywienia można podzielić na 2 kategorie:

■ określenie stężenia substancji w surowicy pacjenta;

■ określenie szybkości wydalania substancji z moczem.

Surowica zawiera nowo zaabsorbowane, połknięte substancje. Dlatego stężenie substancji w surowicy krwi odzwierciedla obecne( w czasie) przyjmowanie substancji z pożywieniem, to znaczy ocenia stan odżywiania na raz, a nie przez długi okres, co jest bardzo ważne w leczeniu stanów nagłych. Jeśli czynność nerek u pacjenta nie jest zaburzona, badanie moczu pozwala ocenić metabolizm składników mineralnych, witamin i białek. Wydalanie tych substancji wraz z moczem również odzwierciedla jednokrotny stan odżywienia, a nie status w długim okresie czasu.