Nawóz i problem azotanów w owocach i jagodach

Dzięki zastosowaniu nawozów, zwłaszcza nawozów mineralnych, pojawiły się ostatnio problemy środowiskowe, toksykologiczne i higieniczne. Problem akumulacji azotanów w produkcji roślinnej stał się szczególnie dotkliwy.

Azotany są jednym z głównych źródeł odżywiania roślin azotem. Wchodząc w nie, przechodzą szereg złożonych przekształceń, w tym w skład białek, kwasów nukleinowych i innych związków. Zatem azot azotanowy jest niezbędnym i naturalnym składnikiem organizmu roślinnego. Nadmierna akumulacja azotanów wskazuje, że rośliny nie mają czasu na ich wykorzystanie do biosyntezy związków organicznych. W tym przypadku rośliny nie cierpią z tego powodu i mogą gromadzić dużą ich liczbę.

Jednak dla osoby, która konsumuje takie rośliny lub produkty z nich, nie jest to wcale obojętne. Azotany, dostając się do organizmu ludzkiego z pokarmem roślinnym, zostają przywrócone do azotynów, co prowadzi do tworzenia się methemoglobiny i zakłócenia funkcji transportowej krwi, a także zahamowania układu nerwowego i procesów oddychania tkankowego. Azotany z kolei w ciele ludzkim, oddziałując z innymi pochodnymi zawierającymi azot, tworzą różne związki nitrozowe, które mają właściwości rakotwórcze i mutagenne.

W związku z tym problemem nie jest całkowite wykluczenie odbioru azotanów, ale zapewnienie, że ich ilość w produktach nie przekracza maksymalnych dozwolonych ilości - limitu MAC.Ustalono, że maksymalna dopuszczalna dzienna dawka azotanów dla ludzi wynosi średnio 300 mg. Około 80% azotanów pochodzi z warzyw, reszta - z wody pitnej, mięsa, chleba i innych produktów.

Spożycie azotanów z owocami i jagodami jest bardzo nieznaczne.rośliny te nie są w stanie ich gromadzić( MPC-50-60 mg / kg).

Wynika to z biologicznych cech roślin owocowych i jagodowych, które nie są zdolne do dużej akumulacji azotanów. Przetwarzanie w nich azotanów odbywa się głównie w korzeniach, dlatego nie należy ich znacząco gromadzić w narządach powietrznych, a przede wszystkim w owocach i jagodach. Jeśli tak się stanie, możemy mówić o naruszeniu ochronnych funkcji systemów korzeniowych i metabolizmu azotu we wszystkich narządach rośliny.

Nadmiar azotanów w roślinach i produktach występuje, gdy więcej gleby jest absorbowane z gleby niż jest to wymagane do syntezy związków białkowych. Najczęściej zdarza się to przy stosowaniu zbyt wysokich dawek nawozów azotowych, a także z powodu braku równowagi między zawartością w środowisku azotu, fosforu i potasu. Zwiększanie akumulacji azotanów jest również ułatwione przez rosnące rośliny w ciemnych warunkach i przy pochmurnej pogodzie, gdy proces fotosyntezy umiera.

Nie można się zgodzić z tym, że przy uprawie roślin nie można stosować nawozów mineralnych.

Podajemy dwa przykładowe przykłady.

1. Z naturalnej łąki pobierano próbki trawy i analizowano na zawartość azotanów. Okazało się, że w próbkach są one większe niż maksymalne dopuszczalne ilości. Pytanie brzmi: skąd pochodzi nawóz?- Nikt ich nie przyniósł.Jednak odżywianie roślin było niezrównoważone, co spowodowało nadmiar azotanów.

2. W eksperymencie z czarną porzeczką badano różne dawki nawozów mineralnych - od braku( tak zwana "kontrola zerowa") do bardzo wysokich w różnych proporcjach. Gdzie znajdowały się azotany powyżej dopuszczalnych ilości? W wersji kontrolnej - bez nawozów. A na działkach o wysokich dawkach nawozów, ale we właściwych proporcjach, uzyskali największe zbiory jagód bez azotanów.

Aby zmniejszyć ryzyko gromadzenia się azotanów w owocach i jagodach, konieczne jest przestrzeganie technologii stosowania nawozów i stworzenie warunków sprzyjających przetwarzaniu azotanów w roślinach.

Czynniki przyczyniające się do zmniejszenia akumulacji azotanów w produktach:

1. Wyłączenie nawozu azotowego jednostronnego i nadmiernego( więcej niż 20 g.v./m2).Zapewnienie zrównoważonej diety poprzez stosowanie nawozów fosforowych, potasowych i innych w zalecanych dawkach.

2. Eliminacja nawożenia azotem w okresie dojrzewania.

3. Łączenie nawozów mineralnych i organicznych, poprawa warunków rozwoju mikroflory glebowej, wchłanianie nadmiaru azotu powstającego w glebie.

4. Utrzymywanie optymalnej wilgotności gleby.

5. Dobre oświetlenie roślin.

6. Wykorzystanie przechowywanych i przetworzonych produktów.

Wieloletnie doświadczenie pokazuje, że zrównoważona dieta roślin ogrodowych z racjonalnym wykorzystaniem nawozów organicznych i mineralnych nie tylko zwiększa ich produktywność i odporność na niekorzystne czynniki środowiskowe, ale także zapewnia produkcję bezpiecznych dla środowiska produktów.